Konvansiyonel Röntgen

„Röntgen“ terimi fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen’in adından türetilmiş olup, tıbbi tanı için iyonize röntgen ışınlarının kullanılmasını ifade eder.
 
Bir görüntünün oluşturulması için kısa, anlık bir ışın yayılır. Bu ışınlar vücuttan geçirilir, vücudun arkasında bir elektronik detektöre düşürülür ve orada okunur. Bu bilgilerden radyolog tarafından tanı konulan bir dijital görüntü üretilir.
 
İnsan vücudunun farklı yoğunluktaki dokuları, X-ışınlarını farklı derecelerde absorbe eder, böylece vücudun iç kısmının görüntüsüne ulaşılır (koyu, açık ve diğer röntgen göstergeleri).

Vücudun Hangi Bölgelerinin Röntgeni Çekilir?

Prensipte vücudun her bölgesinin röntgeni çekilebilir. En sık görüntülenen bölgeler akciğerler, karın ve özellikle de ortopedik özel çekimlerde kemiklerdir. Uygulama, sıklıkla örneğin kemik kırığı şüphelerinde kullanılır: Röntgen, kemiğin devamlılığında bir kesinti gösteriyorsa, şüphe onaylanır. Böbrek veya safra taşı şüphelerinde de, röntgen çekimi anlamlı olabilir. Bazı durumlarda, bunun için damara bir kontrast madde enjekte edilebilir.

Floroskopi

Konvansiyonel röntgende sadece bir sabit görüntü oluşturulurken, floroskopide art arda bir çok görüntü alınır. Burada saniyede 15 görüntüye kadar oluşturulur. Bunlar doğrudan bir monitöre aktarılır ve bir video film gibi izlenebilir.

Modern cihazlar ayrıca farklı vücut pozisyonlarında tetkike izin veren hareketli yatar-kalkar masalarla donatılmıştır.  Burada bir tanı konulabilmesi ve floroskopi süresinin kısa olabilmesi için hasta işbirliği şarttır.
 
Ayrıca, bu tetkiklerde sıklıkla kontrast maddeler kullanılır. Bunlar tetkik bölgesine ve uygulanan tekniğe bağlı olarak kullanılır. İçirilerek veya bir bağırsak tüpü vasıtasıyla verilen kontrast maddeler vardır, başka kontrast maddeler ise doğrudan damar içine enjekte edilir.


Her bir tetkik yöntemi hakkında bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Yutma röntgeni

Bu tetkik, farenks, larinks, yemek borusu ve mideyi görüntüleme amaçlıdır. Bu bölgeler dinamik olarak tetkik edilebilir ve dolayısıyla fonksiyonel bozukluklar tanımlanabilir. Divertikül, skar ve tümörler gibi morfolojik değişiklikler de bu sayede doktor tarafından fark edilebilir.
 
Tetkikde yutulan bir kontrast maddenin yemek borusundan geçişi filme çekilir ve daha sonra değerlendirilir. Opsiyonel olarak, normal sıvı kontrast maddelerin yanısıra, kontrast madde içeren bir macun veya yiyecek de yutmak için verilebilir.
 
Sık sık tıkanarak yutma zorluğu çekiyorsanız, tetkik için uygun kontrast maddeyi seçebilmesi için bunu tetkik öncesinde doktora bildirin.

Mide röntgeni

Mide röntgeni, kontrast madde ve efervesan toz verilmesini takiben, mide ve onikiparmak bağırsağının görüntülenmesinde kullanılır. Mide röntgeni için, ön hazırlık aşamalarının eksiksiz takip edilmesi son derece önemlidir: Tetkikden önce 6 saat boyunca yemeyin, içmeyin ve tablet kullanmayın ve sigara içmeyin. Önemli ilaçlar tetkikden 3 saat öncesine kadar, bir yudum su ile alınabilir. Bu nedenle tetkik, ideal olarak sabah saatlerinde gerçekleştirilir.

Kolon tetkiki (irrigoskopi)

Kolon tetkiki için (irrigoskopi), kalın bağırsağın öncelikle tamamen temizlenmiş olması gerekmektedir. Olası bir dışkı kalıntısı tümör olarak yanlış yorumlanabileceğinden, bu büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle iyi ve tam bir kolon temizliği çok önemlidir. Laksatif kullanımı ile ilgili ayrıntıları burada bulabilirsiniz (link).
 
Bir bağırsak tüpü yerleştirildikten sonra, kolona baryum içerikli kontrast madde ve hava verilir. Daha sonra, kontrast maddenin iyice dağılabilmesi için hasta farklı konumlara getirilir. Kontrast madde ne kadar iyi dağılırsa, kolon segmentleri o derecede doldurur ve dolayısıyla görüntülerin yorumlanması kolaylaşır.
 
Opsiyonel olarak, bağırsak hareketini azaltan ve bağırsak kıvrımlarının gevşeten bir ilaç da enjekte edilebilir (Buscopan). Ancak, bu ilaç araç sürme kabiliyetini kısıtlayabilir. Dolayısıyla, kolon tetkikiniz varsa, muayenenize arabanız ile gelmemeniz tavsiye edilir.

Kan damarlarının röntgen kontrast muayenesi (flebografi)

Hasta oblik bir masa konumuna getirilir (neredeyse ayakta duracak şekilde). Ayağın üst kısmında bulunan bir damara ponksiyon uygulanmasının ardından hastaya iyot içeren bir kontrast madde enjekte edilir. İyot içerikli bir kontrast maddeye alerjiniz varsa, tetkiği yapan doktora bu durumu bildirin. Kontrast madde alerjisi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz (link).
 
Kontrast maddenin enjekte edilmesi bir sıcaklık hissine yol açabilir. Damarlar daha sonra doğrudan floroskopide değerlendirilir. Gerektiğinde, kontrast maddesini bir süre tetkik bölgesinde tutmak amacıyla başlangıçta venöz drenaj bloke edilebilir.

İntravenöz ürografi (İÜ)

Bu tetkik eferent idrar yollarını görüntülemek içindir. Tetkik için yaklaşık 50 ml iyot içeren bir kontrast madde, kol damarına enjekte edilir. Bu kontrast madde daha sonra böbrekler tarafından atılır. Burada eferent idrar yolları bölgesinde bir tıkanma olup olmadığı kontrol edilir. Düzenli aralıklarla (15-30 dakika) karın bölgesinin röntgenleri çekilir. Miktürisyon ardından ek çekimler sıklıkla yapılır.

 

SIKÇA SORULAN SORULAR

Röntgen çekimleri ne kadar zararlıdır?

Tüm tanı röntgen tetkikleri güvenli bir doz aralığındadır. Yıl boyunca çok sayıda gerçekleştirilen tetkik bile zararsız görülmektedir. Riskin bireysel bir değerlendirmesi – tetkiki yapılan bölgeye ve tıbbi gerekliliğe bağlı olarak – çok sayıda röntgen çekilmesi durumunda gereklidir (yıllar boyunca ayda birkaç kez röntgen çekilmesi halinde).
 

Röntgen ışınları vücutta birikir mi? Vücutta röntgen hasarı nasıl oluşur?

Röntgen tetkikleri güvenli bir doz aralığındadır. Bir tetkik yıl boyunca çok sayıda tekrarlansa bile zararsız görülmektedir.
 
Röntgen ışınları vücutta birikmez. Denekten geçer, saptırılır ve zayıflatılır. Prensipte iyonize radyasyon, genetik materyalde değişikliklere yol açabilir. Bununla birlikte, vücut bu değişiklikleri onarabildiğinden, ışınlama nadiren yan etkilere sahiptir. Sadece yüksek dozda ışınlama uygulanması durumunda bu etkiler oluşabilir. Ancak, tetkiklerimizin tümü bu eşiğin çok altındadır.

Hamile bir hastanın röntgeni çekilebilir mi?

Prensip olarak, hamile kadınların röntgeni çekilmemelidir. Bu nedenle lütfen tetkik öncesinde her hamileliği bildirin.
 
Hamileliğin söz konusu olabileceği durumlarda randevunuzu, hamilelik negatif gebelik testi ile hariç tutulabilecek şekilde, ya da en azından son adet döneminden sonraki ilk on gün için almanızı rica ederiz.

Floroskopinin radyasyon salımı ne kadardır?

Burada art arda birçok görüntü oluşturulmasına rağmen, "puls tipi" ışınlama sayesinde radyasyon dozu düşük tutabilmektedir. Puls tipi ışınlamada her bir görüntü için az miktarda ışınlama uygulanır. Ayrıca, modern ekranlar ve ön filtreler ile Son Görüntünün Ekranda Tutulması (Last image hold), ışınlama dozunun daha da azaltılmasını sağlar.